Đội tuyển Italia thất bại 0-3 trước Na Uy trong khuôn khổ vòng loại World Cup 2026. (Ảnh: Nazionale Italiana di Calcio)
Trước đó, đội tuyển Italia đã trải qua 2 kỳ World Cup liên tiếp ngồi nhà là vào các năm 2018, 2022. Những tưởng chức vô địch Euro 2020 sẽ khơi dậy niềm tự hào của đất nước hình chiếc ủng. Tuy nhiên, chiến công đó dường như là một... tai nạn, dẫn đến việc huấn luyện viên Roberto Mancini tìm đường tháo lui (sang Saudi Arabia).
Người thay thế Mancini cũng không khá khẩm gì hơn. Luciano Spalletti đã nộp đơn từ chức sau thất bại tủi hổ trước Na Uy. Chiếc ghế huấn luyện viên danh giá giờ trở thành chiếc ghế bị hắt hủi. Ngay cả "Gã thợ hàn" Claudio Ranieri cũng từ chối tiếp quản, trong khi các ứng cử viên còn lại như Gennaro Gattuso, Fabio Cannavaro đều bị đánh giá là chưa đủ tầm để giải cứu Azzurri.
Thất thế
Thất bại trước Na Uy đã khiến rơi vào khủng hoảng. Dù đã lấy lại phần nào thể diện với chiến thắng 2-0 trước Moldova trong trận giao hữu sau đó, nhưng điều đó không thể xóa nhòa thực tại rằng Azzurri đang lạc lối giữa chính di sản của mình.
Trước Na Uy, dù nắm quyền kiểm soát bóng lên tới 66%, đạt tỷ lệ chuyền chính xác 91% và tung ra 6 cú sút so với 8 của đối thủ, nhưng sự hớ hênh trong khâu phòng ngự khiến Italia phải trả giá, để rồi chứng kiến lần lượt Haaland, Sorloth và Nusa lạnh lùng xuyên thủng mành lưới.
Hàng phòng ngự từng là niềm tự hào suốt nhiều thế hệ của người Italia giờ đây trở thành dấu hỏi lớn. Tuyển Italia cầm bóng nhiều nhưng thiếu sắc sảo, xâm nhập vòng cấm tới 60 lần, nhiều hơn Na Uy (54 lần), nhưng hoàn toàn lép vế về mặt hiệu quả. Một lần nữa, những con số thống kê trở nên vô nghĩa khi hàng công bế tắc, còn hàng thủ thì dễ dàng bị xuyên phá. Có cảm giác huấn luyện viên Luciano Spalletti vẫn chưa rút ra bài học từ kỳ Euro năm ngoái, khi tiếp tục đặt niềm tin vào Giovanni Di Lorenzo. Hậu vệ phải này tiếp tục gây thất vọng trầm trọng.
Trong 90 phút trước Na Uy, anh mất bóng tới 9 lần, chỉ ít hơn Julian Ryerson (11 lần) và Alessandro Bastoni (13 lần). Khả năng phòng ngự cũng không khả quan hơn khi Di Lorenzo chỉ có vỏn vẹn 3 tình huống tranh chấp thành công và 1 pha không chiến thất bại. Một màn trình diễn đáng thất vọng đến khó tin với một trong những cái tên được kỳ vọng nhất nơi hàng thủ Thiên Thanh.
Huấn luyện viên Luciano Spalletti trả lời phỏng vấn sau trận đấu. (Ảnh: Nazionale Italiana di Calcio)
Kế bên là Bastoni hoàn toàn mỏi mệt sau trận khi Inter Milan bị PSG vùi dập 5-0 tại Munich. Bastoni mất bóng 13 lần chỉ trong 90 phút. Khi hàng phòng ngự thường xuyên để mất bóng thì tuyến trên chẳng còn bóng để triển khai, đặc biệt là với một huấn luyện viên như Spalletti, người vẫn đặt niềm tin vào những công thần từ hành trình vô địch Serie A 2022/23 như Raspadori, Di Lorenzo.
Tuyến trên càng bất ổn hơn khi Mateo Retegui, người giành danh hiệu Capocannoniere mùa trước thậm chí còn không tung nổi một cú sút về phía khung thành của Nyland trong 72 phút có mặt trên sân. Thất bại này không chỉ làm tổn hại đến hành trình giành vé tới Bắc Mỹ của đoàn quân Thiên Thanh, mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về viễn cảnh Azzurri nguy cơ sẽ phải ngồi nhà và nhìn các đội tuyển bản lĩnh hơn tranh tài tại ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh qua màn ảnh nhỏ.
Phơi bày bất ổn
Chỉ trong vòng chưa đầy một tháng, bóng đá Italia rơi vào vòng xoáy khủng hoảng với hàng loạt biến cố dồn dập. - niềm hy vọng lớn nhất của Serie A tại đấu trường châu Âu đã thất bại toàn diện trước Paris Saint-Germain tại trận chung kết Champions League. Trong khi đó, đội tuyển quốc gia hứng chịu cú sốc lớn khi thất thủ 0-3 trước Na Uy, khiến cánh cửa đến với World Cup 2026 trở nên mong manh hơn bao giờ hết. Sau những kết quả thất vọng, huấn luyện viên Spaletti cũng chính thức chia tay với Azzuri sau hơn 1 năm rưỡi cầm quân.
Cùng lúc, hàng loạt tờ báo như Tuttosport tiết lộ việc Inter Milan đã gian lận tài chính trong thời kỳ chủ cũ Steven Zhang, với con số có thể lên đến 300 triệu euro. Nếu bị kết tội, họ có thể phải xuống tận Serie D làm lại từ đầu.
Và rồi, để xát thêm muối vào vết thương của các tifosi, Brescia - đội bóng từng đào tạo Sandro Tonali, từng nâng tầm Andrea Pirlo đã tuyên bố phá sản sau 101 năm hoạt động. Chủ tịch Massimo Cellino không trả lương cầu thủ, không thanh toán các khoản nợ, khiến câu lạc bộ bị giáng thẳng xuống Serie D, thậm chí có thể rơi xuống cả Eccellenza (hạng 5).
Tất cả tạo nên một bức tranh lộn xộn, đau thương, đầy rẫy những cáo buộc, nghi ngờ và, trên hết là sự thất vọng. Trong vòng 5 năm qua, Italia gần như không trình làng được một tài năng thực sự xuất chúng. Đa phần các cầu thủ trẻ chỉ dừng lại ở mức tiềm năng như Ricci, Udogie, Miretti, Fagioli, Rovella… Những người vượt qua ngưỡng “tiềm năng” chỉ đếm trên đầu ngón tay như Tonali, Chiesa. Nhưng giờ đây, Chiesa cũng đang phải vật lộn với chấn thương ở Liverpool.
Vì sao cả một nền bóng đá lại hạn chế tài năng đến vậy. Bởi ở Italia, nếu một cầu thủ trẻ dám chơi mạo hiểm, họ sẽ bị đày xuống Serie B, Serie C, hoặc tiếp tục bị đày đọa trong đội Primavera. Tự do sáng tạo là vùng cấm trong tư duy của phần đông các huấn luyện viên Italia vì họ sợ rằng một cầu thủ chơi mạo hiểm có thể gây ra bàn thua, điều tối kỵ trong triết lý bóng đá phòng ngự “không thủng lưới trước, rồi tính tiếp” của đất nước này.
Hệ quả là nhiều cầu thủ có xu hướng xử lý an toàn, thiếu đột biến, thiếu sáng tạo. Điều đó trực tiếp khiến chất lượng chuyên môn của Serie A đi xuống. Tính giải trí gần như không còn, thay vào đó là những trận cầu buồn ngủ, bị bóp nghẹt bởi những toan tính chiến thuật nặng nề. Bản quyền truyền hình sụt giảm, đồng nghĩa với ngân sách của các đội bóng cũng teo tóp. Thậm chí, đội thăng hạng từ Championship (Anh) như Sunderland còn nhận tới 260 triệu euro tiền thưởng, trong khi Napoli - nhà vô địch Serie A chỉ nhận chưa đến một nửa là 95 triệu euro.
Chất lượng trận đấu giảm, tài chính yếu kém khiến các câu lạc bộ không giữ nổi trụ cột. Những Sandro Tonali, Destiny Udogie hay Guglielmo Vicario lần lượt rời Serie A để sang Premier League với mức đãi ngộ tốt hơn, đó là dấu hiệu rõ rệt cho sự đi xuống.
Nếu không nhanh chóng thay đổi, mảnh đất từng là “miền đất hứa” của bóng đá châu Âu sẽ bị vượt mặt bởi Pháp, Hà Lan, Bồ Đào Nha, những quốc gia đang làm tốt hơn, ít tranh cãi hơn, ít “drama” hơn. Có lẽ, người Italia đang bị chôn vùi bởi chính hệ thống lỗi thời của mình. Và nếu họ không nhanh chân bắt kịp xu thế thì rất có thể, bốn ngôi sao trên ngực áo kia sẽ mãi mãi không còn cơ hội hít thở bầu không khí World Cup một lần nào nữa…
Phong Vũ- Nguyễn Huy
